افتیمون
نام های دیگر:
به لاتينىcuscuta Epithymum murr
به فرانسه
du diable, teigme, cuscute du thym ch. devenus, cheveux
به انگليسى
lEssEr doddEr, clovEr doddEr, dErvels guts, small, doddEr
به آلمانىfilzcraut ,sEid QuEndEd
به ايتاليايىcuscuta piccola ,Epitimo
و به عربى: افتيمون، شكوثا، شكوث و حماض الارنب مىنامند. «1»
به اكدى و سريانىKeshshuta ناميده اند
و در منابع قديمى به نام افتيمون آمده كه از واژه يونانى گرفته شده است.
اصطفن و حنين آن را ابيتمون و افيثمون معرب نموده اند
افتيمون را سس صغير، كشوث و دواء الجنون مىنامند.
«2» افتيمون اسم يونانى است به معنى دواء الجنون،
به تركى:
شيون و سبع الشعير «3»،
به هندى:
اكاش بيل، به سانسكريت: آكاش ولى، اسرولرى كهولى، اسربيل، سپرش، ويوم و نكا و آكاش بيل، به انگليسىair crEEpEr به لاتينىcuscutarEflExa ( كاسكوتاريفلكسا) وcassyrha filliformis ( كاستيها فل فورمس) مى نامند «4».
افتیمون هندی راcascutaEpithyum و نوع اروپايى راcascuta Europia مى نامند كه در خاورميانه هم مىرويد. «5»
افتيمون را در قزوين سزم، در مشهد پيچك و در قائنات زنج مىنامند. «6»
(1)- گياهان دارويى، دكتر زرگرى، ج 2، ص 407.
(2)- فرهنگ معين، ج 1، ص 312.
(3)- محيط اعظم، ج 1، ص 170.
(4)- لاثانى لغات الادويه، ص 18.
(5)- فارماكوگرافيا، ص 546.
(6)- حكيم اسفنديارى.
مشخصات :
اين گياه كه بزبان هندى اكاس بيل ناميده مى شود.
گياهى است از تيره پيچك صحرائى علفى و يكساله و داراى ساقه هاى ظريف و باريك است
كه قابليت انعطاف داشته و رنگ ساقه تقريبا كرم مايل به قرمز است اين گياه بصورت انگل بر روى گياهان بسر مى برد و بر آنها مى پيچد
و انواع مختلفى دارد كه بعضى داراى گلهاى سفيد و بعضى زرد و بعضى داراى گل قرمز مىباشند.
اين گياه در بسيارى از نقاط روى زمين موجود است و در دامنه كوهها تا ارتفاع 2000 مترى نيز مشاهده مى گردد.
بدون كرك و بدون كلروفيل از خانوادهConvolvulaceae كه انگل گياهانى نظير شبدر، غاليون وLabiatae بهويژهThymus vulgaris مى باشد و از شيره پرورده گياه ميزبان تغذيه مى كند.
ساقه متعدد، ظريف، نازك و نخى، بسيار منشعب و در انواع مختلف به رنگ زرد يا قرمز مىباشد،
گل كوچك، ريز، سفيد متمايل به زرد و صورتى تقريبا به طول 3 ميلىمتر، به طور مجتمع از گل آذينهاى كروى، دانه ها تقريبا به طول يك ميلى متر و تخم مرغى شكل مى باشد.
محل رويش:
اين گياه پراكندگى زياد در اروپا، نواحى غربى و جنوب غربى آسيا، آلتائى و شمال آفريقا دارد.
در مناطق كوهستانى نيز بر روى گياهان دامنه هاى مرتفعتر از 2000 متر ديده شده است.
نوعC .EPITHYMUM در اطراف تهران، كرج، همدان، جنوب غربى ايران، نواحى مختلف البرز، اصفهان، فارس، بندرعباس، كرمان، جزيره هرمز و جزيره قشم و نوعC .EUROPAEA در نواحى شمالى ايران، مازندران، گرگان و خراسان مى رويد.
«5» در هند و در ايران نيز در نواحى شمالى و قم و غيره مى رويد
مزاج:
مزاج افتيمون گرم در درجه سوم و خشك در درجه دوم است.
تركيب شيميايى:
افتيمون داراى موادALKLOIS ,RESINS ,QUARCITINE است و نامALKOLID را ما به نامCUSCUTINE ناميده ايم.
خواص
از اين گياه بعنوان مسهل در بيماريهائى مانند لقوه و خواب رفتن اعضاء بدن و دردهاى مفصلى استفاده مىشود.
براى معالجه سردردهاى مزمن سودادى مزاج كه همراه با ناراحتى هاى فكرى مى باشد :
روزى دو مثقال از پودر خشك شده اين گياه را در يك ليوان شير بخيسانند و با هفتاد و پنج گرم سكنجبين بخورند و مدت هفت روز اين عمل را انجام دهند
علاوه بر معالجه سردرد مذكور براى ناراحتى هائى از قبيل ماليخوليا (نوعى بيمارى روانى است كه مقدمه جنون بوده و شخص مبتلا به آن مرتب خيالات بد و ناپسند مى كند)
مانيا (نوعى جنون است كه بيمار به ديگران حمله مىكند و آزار مىرساند) و خفقان نيز بسيار نافع است.
براى مداواى اين ناراحتى ها:
افتيمون را با برابر آن افسنطين مخلوط و مى جوشانند و آب مطبوخ را پس
از صاف كردن ميل مىنمايند
در معالجه جنون مى توان 25 گرم افتيمون را كوبيده و با 25 گرم سكنجبين مخلوط نموده و به بيمار بخورانند و اين عمل را هفته اى يكبار ادامه دهند.
يكى از بزرگان طب سنتى بنام طلا طلى در مجربات خود نوشته :
كه به صدها نفر از افراد مبتلا به جنون و وسواس و ماليخوليا و مانيا مخلوطى از افتيمون و افسنطين و برگ حنظل داده شد و شفا يافتند.
افرادى كه به كابوس مبتلا مى شوند با خوردن افتيمون اين حالت از آنان زايل مىگردد.
اينگونه افراد بهتر است افتيمون را با مقدارى گل قند مصرف نمايند.
اگر با آبى كه افتيمون در آن جوشيده شده غده سرطانى زخم شده را شستشو دهند و مقدارى هم از آب دارو به بيمار بخورانند تا حدودى از پيشرفت آن جلوگيرى مىشود.
افتيمون را نبايد زياد بجوشانند چون زياد جوشاندن از خواص داروئى آن كم مىكند.
بلكه مقدارى بيشتر از حالت دم كردن بجوشد كه مواد داروئى وارد آب شوند
كافى است مقدار خوراك از برگ خشك شده حنظل پنج تا هفت گرم است كه همراه افتيمون و افسنطين به بيمار ماليخوليائى داده مىشود
افتيمون را كوبيده، با روغن سرشته بر روى زخمهاى بد بمالند نافع است.
مسهل مواد صفراوى و سوداوى است و خون را صاف مىنمايد.
ورم را تحليل مى كند،
سدّه ها را باز مى نمايد، مالش آن بر ورم طحال نافع است، از
(1)- محيط اعظم، ج 1، ص 170؛ قرابادين كبير، 76.
(2)- المفردات، ص 87.
(3)- قانون در طب، ج 2، ص 66.
(4)- ابن البيطار، ص 41.
دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج1، ص: 213
بخور آن هم استفاده مىشود و مالش مخلوط باقيمانده آن با روغن جهت رفع دردها مفيد است.
بادها را رفع مى كند
و نوشيدن آن با سركه جهت رفع سكسكه و عصاره آن در مرض يرقان مفيد است.
بعضى اطباء اين را در بيشتر امراض استفاده مىكنند.
اثر افتيمون تا 3 سال باقى مى ماند.
سى گرم از آن در عسل، نمك و كمى سركه بلغم را خارج مى نمايد و براى صفراى سودا و نفخ مفيد است.
حبيش ابن الحسن مىگويد:
براى كندن صفراى سودايى بسيار قوى الاثر است.
افتيمون براى بزرگسالان و پيران مفيد است و اگر آن را تنها يا با افسنتين بخورند، علاج ماليخوليا است.
اشخاص زيادى از مصرف اين دارو شفا يافته اند.
ابن جراران مىگويد:
چنانچه تخم آن را صاف كرده و بسايند و مقدار ده درهم در پارچه پيچيده و در نيم رطل شربت بخيسانند و زير آسمان يك روز بگذارند،
روز دوم گياه را فشرده از شربت خارج نمايند و با بنفشه و چند قطره روغن بادام مخلوط كرده و كمى گلاب به آن اضافه نموده به مريض سودايى و ماليخوليايى بدهند، فوق العاده مفيد است.
ابن ماسويه گويد:
كمى روغن بادام به آن اضافه نموده و معجون تهيه مىنمايند كه رفع يبوست و عطش و خشكى در دهن مىنمايد لكن خيسانده آن محتاج اصلاح نيست.
پولس مىگويد:
كه براى اخراج سوداء و صفراء خيلى قوى و نافع است. مقدار 6 درهم ساييده با 300 گرم شير مخلوط نموده و استعمال مىگردد.
شريف مىگويد: براى تشنج و نفخ مفيد است.
مسيح عليه السلام مىگويد:
خوردن آن با ماء الجبن براى تشنج امتلايى، خارج كردن صفرا و سودا و علاج سرطان زخمى مفيد است.
بايد طبق دستور پخته شود، چنانچه زياد بر آتش نگذارند و با كشمش خورده شود براى ماليخوليا و ترك اعتياد به الكل و نيز همين طور با ماء الجبن براى جرب زخمى مفيد است و در اين خاصيت با شيرين بيان، گل بنفشه، كشمش قرمز طلايى و گوشت استعمال مىشود.
در كتاب همدرد، گياه افتيمون در نسخه هاى مختلف زير براى امراض مختلف و با ديگر ادويه مخلوط و استعمال شده است:
1- اطريفل افتيمون 2- اطريفل ديدان 3- اطريفل غددى 4- جوارش شهرياران 5- سفوف نمك سليمانى 6- شربت احمد شاهى 7- شربت افتيمون 8- شربت كثوث 9- شربت مسهل 10- معجون تلخ 11- معجون سنا 12- معجون نجاح 13- مفرح كبير 14- مفرح معتدل.
به ترتيب شماره نافع:
1- براى ماليخوليا، استعمال دايمى اين نسخه رنگ مو را دايم سياه نگه مى دارد
2- هر نوع كرم معده را مىكشد
3- نافع مرض خنازير است
4- سردى معده و جگر را دور مى كند و براى قولنج، سخت ادرارى و قبض معده مفيد است.
5- مقوى معده، هاضم غذا و اشتهاآور است و باد را خارج مىكند
6- براى بيمارى ماليخوليا مفيد و مقوى دل و دماغ است
7- ماليخوليا و خفقان را مفيد است
8- مقوى جگر و معده، باز كننده سدّه جگر و نافع تب مركب از بلغمى و صفرائى است
9- مادّه هاى سودايى و بلغمى را خارج مىكند و خصوصا در امراض مغزى مفيد است.
10- براى امراض فلج، لقوه، صرع، درد معده، جگر و درد كمر مفيد است و يبوست معده را دور مىكند
11- مسهل، فضلات معده را خارج مىكند و اگر سردرد به سبب يبوست معده باشد، مفيد است 12- در ماليخوليا، وحشت و وسواس مفيد است
13- مقوى عمومى دل، مغز و جگر است و سرور آفرين براى قلب مىباشد. «1»
14- براى ماليخوليا، خفقان قلب و وسواس استعمال مى شود.
نوعCUSCTA EUROPAEAL كهGRANDE CUSCUTE ناميده مىشود،
بر روى گياهانى نظير رازك، شاهدانه، گزنه، بيد، نعناع و غيره به حالت طفيلى به سر مى برد.
چنانچه صفرايى مزاجها آن را استعمال كنند، باعث غشى، سنگينى و غم مىشود «2» و مصلح آن كاسنى و سكنجبين است. «3»
————————————————
(1)- كتاب همدرد، ص 265.
(2)- ابن البيطار، ص 40.
(3)- بستان المفردات، ص 54.
اگر مقدار 14 گرم آن را با عسل، نمك و كمى سركه تناول نمايند مسهل بلغم و صفرا و ضد نفخ مىباشد (دياسقوريدوس)
افتيمون در تشنج امتلائى سودمند است .
افتيمون دو جنس كوهى و نبطى دارد و بهترين آن رومى است و وسواس سوداوى را درمان مى كند.
افيثمون را به رومى بتيمون گويند و فرازى آن را كمون رومى ناميده است .
گل و دانه آن به رنگ سرخ، بسيار تيز و تندمزه، بادشكن و براى پيران مناسب
مى باشد و درمان كننده بيماريهاى سوداوى، ماليخوليا و صرع است،
براى صفراوى مزاجان مناسب نمى باشد و باعث استفراغ و تشنگى مى شود،
از زياد جوشاندن افتيمون بايد خوددارى نمود و كوبيده آن را با روغن بادام بايد مصرف نمود.
مقدار خوراك آن حدود 7- 5/ 3 گرم و خيسانده آن 14- 7 گرم مىباشد و نيازى به اصلاح ندارد و در سرطان متقرح سودمند مىباشد .
بدل آن اسطوخودوس و بسفايج و مصلح آن كتيرا مىباشد.
بهترين آن نوع كرتى يا اقريطى مى باشد و چون آن را به انطاكيه مى بردند به انطاكى معروف مى باشد بعد از آن نوع مقدسى مى باشد.
افتيمون تحليل برنده، نرم كننده، ضد انسداد، مسهل سوا و بلغم و مخلوط با بنفشه مسهل صفرا نيز مىباشد.
اگر به مدت يك هفته روزى 35 گرم آن را در 350 گرم شير تازه خيسانده با 75 گرم سكنجبين ميل نمايند
براى رفع سردرد ناشى از غلبه سودا، ماليخوليا، اسپاسم امتلائى وحشت، طپش قلب و چنانچه 20 گرم آن را با 35 گرم مويز بدون هسته كمى جوشانده صاف نمايند در كرم اسكاريس و اگر حدود 28 گرم آن را با شير تازه و شكر تناول نمايند
و يا اگر 70 گرم دانه قرطم را كوبيده و در كيسه پارچه اى قرار داده و در داخل شير جوشيده نيم گرم آن را مالش دهند تا تمام شيره آن خارج شود و صبر نمايند تا شير بسته شود، سپس آب آن را گرفته و صاف نمايند با 21 گرم افتيمون بنوشند در ماليخوليا ، مانيا ، جنون، وسواس سوداوى، سودمند مىباشد. مخلوط افتيمون با افسنتين و برگ حنظل نيز همين اثر را دارد.
آشاميدن افتيمون با اسطوخودوس در صرع، فالج ، لقوه ، اسپاسم امتلائى و خدر سودمند است.
مقدار خوراك آن 20- 10 گرم و در جوشانده ها تا 35 گرم مى باشد.
19 دیدگاه ها
Very nice post. I absolutely appreciate this site. Keep writing! Daniela Monty Slavin
Having read this I believed it was very enlightening. I appreciate you spending some time and effort to put this content together. I once again find myself spending way too much time both reading and posting comments. But so what, it was still worthwhile. Ivonne Ripley Gunther
If you wish for to take a good deal from this article then you have to apply such methods to your won blog. Timmy Zaccaria Anabelle
I really like your writing style, good information, appreciate it for putting up : D. Clotilda Pepe Artina
Oh Aleah. I get this. The processing. The emotions. Such a beautiful post. Megan Ludwig Fredelia
You made some decent points there. I looked on the internet for the topic and found most persons will consent with your site. Stafani Ichabod Brindle Trisha Emmerich Bach
Having read this I believed it was extremely informative. I appreciate you spending some time and energy to put this short article together. I once again find myself personally spending a lot of time both reading and leaving comments. But so what, it was still worth it! Brandice Dene Jovitta
Hello, thank you very much, I am glad that it was useful for you
But wanna tell that this is extremely helpful, Thanks for taking your time to write this. Jaclin Michel Haveman
BONJOUR, je me presente au nom de philippe je suis un jeune togolais travaillant depuis des annees dans le volontaire. alors jaimerais apporte mes competences aptitudes a ces freres et seurs qui sont dans le besoins. Votre devoue. Jolie Fabe Roxi
Just what I was looking for, regards for putting up. Cindy Frederich Jaan Antonietta Boyce Alvin
Wow! At last I got a website from where I be capable of actually take useful data regarding my study and knowledge. Marijo Rollie Costello Lotti Sim Herzig
Hey, thanks for the blog post. Much thanks again. Want more. Georgena Axe Hershell
I hope your paradise happens. A good first step are those care packages for those in need! Letisha Ramon Garrot
I am glad to be a visitant of this pure web site! , thanks for this rare info ! . Colline Augusto Langer
After looking over a few of the blog posts on your site, I seriously like your way of writing a blog. I added it to my bookmark website list and will be checking back soon. Tarah Cecilius Skutchan
I love this tutorial! Such a sweet and simple decoration! Luce Trever Kovacev
Appreciation to my father who stated to me on the topic of this web site, this website is really awesome.| Hynda Farlay Carlin
You could certainly see your enthusiasm in the work you write. Ermentrude Diarmid Paapanen