پرسیاوشان
نام های دیگر:
پرسياوش، برسياوشان، شعر الجبال، كزبرة البئر، شعر الارض، شعر الجن، شعر الخنازير، جعده القنا، كزبرة القنا، شعر الكلاب، ساق الاسود، ساق الوصيف، سنبل، كالى جهانپ، كرجا، تكوت، شعر الغول، شعر الحى، بالديرى قر، اديانطون، كسبرة البئر،
لحية الحمار، ضفائر الجن، سانقة الوصيف، مقاير، ارجنقيل، قرشقيله، ارجقيل «1».
عربى:
شعر الجبال، شعر الارض، شعر الجن، ضفائر الجن، سبع الارض، شعر الخنازير، شعر الغول، شعر الحمار، لحية الحمار، كثير الشعر، كزبرة البر، كزبرة الماء، جعده القنى، شجرة الجباد، ساق الاسود، ساق الوصيف و كسيره.
فارسى:
پرسياوشان، سنبل فارسى و كرفس ديو.
يونانى:
سرابيون، سربيون، طيلحوغر و بولوطريخون.
سانسكريت:
هنس پاوى، كيزماتا، ترى پادى، مدهوسروا، پرى و اسامى ديگر.
هندى:
هنس پادى، كالى جهونت، هنس راج، راج هنس، كرجا، مورپنكهى و غيره.
انگليسى:
maiden hair fern
لاتينى:
adiantum lunulatum
آلمانى:
frauenhaapraut farn
فرانسه:
capillaire de montpellier
اين گياه بر لب جويها، دريا، رودخانه، چاه و حوض روئيده مىشود، برگ آن كوچك و نوكدار، ساقه آن: سياه مايل به سرخى و براق و ريشه آن سرخ مىباشد. «2»
پرسياوشان اسم فارسى و مىگويند اسم يونانى است كه به معنى دواى سينه مىباشد.
پرسياوشان را در انگليسى عاميانه: ميدن هيرفرو گويند
و گياهى است كه برگهايش مشابه برگهاى گشنيز و لكن كمى كوچكتر مىباشد و بهترين نوع آن مشابه كرفس و شاخه هايش سياه و سخت مىباشد.
مزاج:
معتدل و به قول بعضى مايل به گرمى
______________________________
(1)- فرهنگ معين، ج 1، ص 743.
(2)- لاثانى لغات الادويه، ص 283.
پرسياوشان با نامهاى مختلف بيان گرديده است: «1»
1 adiantum capillus veneris. 2 adiantum lunulatum. 3 adiantum pedtum. 4 adiantum venustum.
پرسياوشان به نام علمى:adiantum venustum don و در بازار هند به نام هنسراج و موبرگها معروف است.
مولف كتاب فارماكوگرافيا از آن نام برده و در لاثانى لغات الادويه نيز آمده و در عربى به نام كزبرة البئر يعنى گشنيز چاهى معروف است.
ديسقوريدوس آن را به نامfern كه به شكل گشنيز است بيان كرده كه آن بدون شكadiantum capillus veniristum است
ابن سينا نيز آن را به نام پرسياوشان ذكر نموده است.
در فرانسه شربتmaiden hair براى امراض سينه استعمال مىشود.
و از انواع:
adiantum pedatum linn capillarie du canada adiantum trapeziforme linn
استفاده مىشود و بعضى اوقات گياه:capillaire du mexiaue كه همان فايده را دارد استعمال مىكنند. «2»
______________________________
(1)- مخزن المفردات، ص 95.
(2)- فارماكوگرافيا، ج 3، ص 624.
اسم داروى آن از اطباى مسلمين به اسمiskulukandrium نوشته است كه مخصوص براى علاج بزرگ شدن طحال استعمال مىشود آن را نيزmule dlant گفته اند به سبب اينكه خوردن آن را دوست دارند آن را سنگ شكن، علاج يرقان و بازكننده تقطير بول گفته اند و استعمال آن براى زنها ممنوع گفته است بسبب اينكه آن در زنها عسر مى آورد اين دواء را با اسماى مختلف شناسايى و تعريف كرده اند
مشخصات
پرسياوشان
گياهى است چندساله، برگهاى آن شبيه گشنيز معمولا بدون ساقه اصلى و داراى دمبرگ دراز و خيلى نازك و سياه شبيه مو كه وجه تسميه فرانسوى و انگليسى و عربى آن از اينجا ناشى
مى شود.
ساقه زيرزمينى آن خزنده و ريشك هاى بسيار باريك و نازك به آن اتصال دارد.
پرسياوشان از نظر شرايط اقليمى مناطق نسبتا گرم و مرطوب و كم نور را دوست دارد
پرسياوشان گياهى است از تيره بسفايح در نواحى مرطوب و معتدله زمين و در ايران در نواحى شمالى و در كنار حلقه چاهها و كنار جويبارهاى مناطق كوهستانى و در بعضى از نقاط ديگر ايران مىرويد .
ساقه آن مانند ساقه بسفايح بصورت ريزم و در زير خاك قرار دارد و برگهاى آن بطول 5- 25 سانتيمتر و بصورت برگ مركب و يا دمبرگ قهوه اى مايل به قرمز بوده و محورى كه برگچه ها به آن مربوطند رنگ تيره دارد
برگهاى اين گياه داراى چند ماده داروئى است كه يكى از آنها تلخ مزه و كاپيلارين نام دارد.
اندام مورد استفاده داروئى برگها و گاهى ريزم گياه است.
محل رويش:
حلقه چاههاى اطراف تهران پس قلعه، شهر رى، شمال ايران، بلوچستان و جنوب غربى. پرسياوشان گياه زيبايى است كه بر روى ديوارهاى قديمى و كهنه و صخره هاى كوه و داخل چاهها مىرويد.
پرسياوش يا پرسياوشان گياهى پايا همراه با ريشه هاى باريك و ظريف است. اين گياه در غالب نواحى مديترانه، اروپا مركزى و جنوبى و ايران يافت مىشود.
در نقاط مرطوب و ديواره چاهها و اماكن سايه دار غالب نواحى اروپاى مركزى و جنوبى و در ايران به فراوانى مىرويد.
محل كشت:
پاكستان، ايران، افغانستان. در كوههاى هيماليا، ايران و افغانستان پيدا مىشود.
در مازندران، گرگان: بندر گز، گيلان، رشت، پيربازار، نواحى شرقى و غربى ايران، كوه كهرود، بلوچستان، جنوب غربى ايران
مزاج:
معتدل مايل به گرمى و خشكى است. بايد زياد كهنه نگردد چون خواص داروئى آن پس از گذشت يك سال زايل مىگردد
تركيب شيميايى:
برگ پرسياوش داراى موسيلاژ، قند، تانن، اسيد گاليك، يك ماده تلخ به نام كاپيلارين و به مقدار جزئى از اسانس است.
به علاوه در آن مقدارى قند، گاليك اسيد «2» و لعاب نيز يافت مىشود..
خواص
خشك كننده رطوبت اضافى ششها
داروى خوبى است جهت سرفه هاى مزمن و رطوبتى و نرم كننده ششها
بازكننده نفس در بيمارى آسم و تنگى نفس.
در افراد زكام كه بينى آنان گرفته باشد- خوردن مقدارى از جوشانده آن، و بخور دادن آن در بينى در بهبودى زكام و باز كردن بينى مفيد است.
چنانچه طبخ شده اين گياه را- بر بيضه اى كه ورم كرده بگذارند ورم را تحليل خواهد برد.
كشنده بعضى باكتريها و ويروسها مانند باسيل سياه سرفه و ويروس هارى مىباشد
جوشانده آن در بهبودى سياه سرفه نقش بسزائى دارد كه جهت بهبودى يك نوبت از اين گياه و يك نوبت طبخ شده دارچين خورده مىشود
چنانچه سگ هار كسى را گاز بگيرد ضمن تزريق سرم ضد هارى از جوشانده اين گياه نيز باو بخورانند قدرت بدن را در برابر ويروس مذكور زياد كرده و از بروز آثار بيمارى جلوگيرى مىكند
آب جوشانده پرسياوشان- تقويت كننده موهاى بدن نيز مىباشد.
پرسياوشان نافع بيماريهاى:
سرفه، اخلاط چسبيده به سينه، ريزش مو، داء الحيه، داء الثعلب، اسهال، خونريزى، زخم، دمل، گزيدگى مار، سگها و حشرات، احتباس نفاس و حيض، تنگى نفس، سردرد، ورم، بلغم و كمى دفع ادرار مى باشد.
ترکیبات شیمیایی:
داراى موسيلاژ، قند، تانن، اسيد گاليك، كاپيلارين و اسانس مى باشد.
اين گياه مضر طحال است و مصلحش مصطكى و گل بنفشه مى باشد
برگهاى پرسياوشان را در طب براى معالجه امراض، عفونتهاى نزلهاى مثانه و ريه مصرف مى كنند.
مقدار آن در موارد بالا ده تا پانزده گرم در يك ليتر آب يك ساعت دم كنند و مصرف نمايند. «3»
شربت آن براى سينه مفيد است.
در ميان كردها دمكرده آن را براى زكام و نرم كردن سينه، ناراحتىهاى قلبى و نزله ريه به مصرف مى رسانند
برگهاى آن را براى دفع روماتيسم روى جائى كه درد مى كند مى گذارند تا درد تسكين يابد.
قسمت مورد استفاده اين گياه از نظر درمانى برگهاى آن است كه بوى ضعيف ولى محسوس و طعم گس و ناپسند دارد،
دمكرده اين گياه جهت رفع بيمارىهاى سينه به عنوان نرم كننده مفيد است. «4»
خاكستر پرسياوش مخلوط با آب براى درمان شوره سر مفيد است.
ضمنا از نظر ابن سينا پرسياوش طبيعت گرم دارد. «5»
نوع قرمز آن براى طحال مصرف زياد دارد. براى سنگ كليه نيز مصرف مىشود.
______________________________
(2)- طب سنتى در ميان كردان، ص 56.
(3)- گلها و گياهان شفابخش.
(4)- گياهان دارويى، ج 3، ص 373378.
(5)- خواص ميوهها و خوراكيها، مهرداد مهرين
پرسياوش براى تنگى نفس بخصوص در اطفال مفید است
در معالجه پسوريازيس (داع) پرسياوش را سوزانيده با روغن زيتون مخلوط كرده و روى آن بمالند.
پرسياوشان در تداوى سابقا به عنوان خلط آورنده و معرق و ضد تب و ضد گريب بسيار استعمال مى شده.
از خواص پرسياوشان آن است كه چون تازه آن را كوفته و بر جائى كه در آن تير خورده باشد ببندند، تير را بيرون مىآورد.
به قول جالينوس:
نوشيدن آن به نفث (بيرون آمدن) اخلاط چسبنده كه از سينه و ريه خارج شود كمك مىنمايد. «2»
گدازنده، نرم كننده، بازكننده، قابض، ادرارآور و بازدارنده سيلان است.
خاكستر پرسياوشان كه با سركه و روغن زيت مخلوط گردد در علاج داء الثعلب (نوعىگرى) و داء الحيه مفيد است.
شربتش نيش مار، سموم سگ هار و حشرات موذى را علاج است.
در تنقيه، خميركردن شش و تسكين سرفه بسيار نافع است و سنگ را خرد و جريان حيض را جارى مىكند. «3»
طريق رويانيدن موى در داء الحيه و داء الثعلب آن است كه «پرسياوشان» بر سر ماليده شود، موى را دراز مىكند،
پرسياوشان نافع زخمهاى بد، خون ناصور و دمل مىباشد. «4»
محلل، ملطف، منضج (پزنده) بلغم، جالى دهنده، آورنده جريان حيض و نفاس (خون ولادت) و ادرار است،
سده ها را باز مىكند،
خشكى مى آورد،
محلل اورام و رياح است و سينه را پاك مىكند.
گرد آن را تنها استعمال نمى كنند و عموما جوشانده آن را مىخورند. قوت اين گياه تا يك سال باقى مى ماند. «5»
______________________________
(1)- زبان خوراكيها، ج 3، ص 76.
(2)- محيط اعظم، ج 1، ص 285.
(3)- قانون در طب، ج 2، ص 95.
(4)- صيدنه، ج 2، ص 776.
(5)- المفردات، ص 159.
در نسخه هاى يونانى معروف به اسم شربت اسطوخودوس، شربت زوفا مركب، شربت سينه، شربت كاكنج، شربت مسهل و لعاب سپستان، پرسياوشان جزء مهمى است كه در امراض سينه و معده و سردرد و تنگى نفس استعمال مىشود. «2»
مفتح، محلل و صاف كننده زهره و مجراى آن
نافع ورمهاى بلغمى و نيز خارج كننده بلغم ادرارآور
آورنده جريان حيض و ترياق سموم است و بطور مرهم در استعمال خارجى براى ورمها استفاده مىشود.
مؤلف كتاب البرهان نوشته كه:
خاكستر آن مخلوط با روغن زيتون براى علاج ريزش مو و روئيدن مو ماليده تا مو روئيده شود.
theophrastus دو نوع آن را بيان كرده:
يكى سفيد و ديگرى سياه و براى روغن سر استعمال مىشود
جوشانده هاى غليظ آن مىتواند اثر خلط آور بيشترى داشته باشد. از پرسياوش شربتى تهيه مىشود كه به آن مقدارى لاكتوكاريوم و شربت شقايق مىافزايند.
پرسياوش اثر درمانى قوى در درمان بيماريها لااقل براى اشخاص بالغ ندارد ولى در مداواى اطفال، نتايج مفيد در مواردى كه ذكر شده ظاهر مىكند.
______________________________
(1)- بستان المفردات، ص 85.
(2)- همدرد انگليسى
– ده گرم از آن را در يك ليتر آب جوش دم كنيد و روزى سه فنجان از آب صاف كرده را بنوشيد. ملطّف و مفتّح و منضج و محلّل و مجفّف است،
براى معالجه عفونت نزله اى مثانه مفيد است،
جهت تنقيه سينه و شش و ضيق النفس و درد سينه و درمان يرقان مفيد است،
براى درمان سرفه هاى مزمن و رطوبتى نافع است، بازكننده نفس در بيماريهاى آسم و تنگى نفس مىباشد،
كشنده بعضى از باكتريها ويروسها مانند باسيل سياه سرفه و ويروس هارى مىباشد.
تب بر است،
براى كشتن انگلهاى داخل شكم مصرف مى شود،
زرد زخم را معالجه مىكند،
عادت ماهانه را باز مىنمايد. براى دفع سنگ مثانه بسيار مفيد است.
هر روز آن را با نعناع به اندازه مساوى بجوشانيد و آب صافكرده آن را بنوشيد. از عاروق زدن و نفخ معده جلوگيرى مىكند، خفقان را درمان مىكند.
استنشاق آب مطبوخ آن براى بازكردن بينى در مواقع سرماخوردگى و زكام نافع است.
خوردن گرد كوبيده آن براى رفع اسهال و جمع كردن شكم مفيد است.
ماليدن آب جوشانده آن بر سر، موها را تقويت مىكند.
طبخ كرده آن را بر بيضه اى كه ورمكرده بگذاريد. ورم را تحليل خواهد برد.
تازه آن را بكوبيد و روى محل گزيدگى مار ضماد كنيد، نافع است.
8 دیدگاه ها
There is certainly a lot to know about this issue. I really like all the points you have made. Lissie Eward Truscott
This is exactly what i was looking for, thank you so much for these tutorials Mel Averill Benedikt
Thanks for doing this award nomination 2na! This is very thoughtful! Fedora Frazer Edita
We are a group of volunteers and opening a brand new scheme in our community. Your web site provided us with valuable information to paintings on. You have done a formidable task and our entire community can be thankful to you. Piper Hugues Silma
Hello, thank you very much, I am glad that it was useful for you
Wow, thank you! Now I finally get it. And what a great tutorial you got there! I think I will implement that as soon as possible! Thanks for sharing. Vitia Sanderson Douty
Here is a good Weblog You may Uncover Intriguing that we Encourage You Ronni Jarvis Drugge
Regards for this marvellous post, I am glad I observed this website on yahoo. Halley Sheffie Casar