Un24ed

گیاه ترنجبین را بشناسید دانشنامه گیاهشناسی

ترنجبين چگونه گیاهی است؟

 

نام های دیگر آن:

 

به فتح تاى فوقانى و راى مهمله و سكون نون و فتح جيم و كسر باى موحد و سكون ياى تحتانى و نون معرب ترنگبين فارسى است  و معنى آن عسل تر و به عربى عسل الحاج و به يونانى سخارون گويند.

به فرانسوى‏Manne d’hedysarum  وManna d’alhagi  وManne de perse    به انگليسى‏Manna of hedysarum   به عربى ترنجبين

به هندى شكر جواسا در انگليسى ميناآذرى دزرت و به لغت اهل سودان طنياط گويند

و آن شبنمى است كه از آسمان بر درخت خارشتر در ملك شام و خراسان و ما وراءالنهر و گرجستان و همدان و نواحى آن مى ‏نشيند و منعقد مى ‏شود،

مانند ريزه‏ هاى نبات، مزه آن شيرين و جالى و بهترين آن سفيد تازه پاكيزه غير مخلوط با برگ و خار آن است  كه از خراسان مى ‏آورند و بهترين آن سمرقندى تازه سفيد با اوصاف مذكور است.

ترنجبين معرب از واژه” ترانگبين” پارسى است كه اين خود تركيبى است از تر و انگبين.

 

تر معانى چندى را در بر دارد:

 

1- صفت تفضيلى است كه در اوستا و پهلوى نيز همين معنى را مى‏رساند.

2- تر در مقابل خشكى. در زبان پهلوى نيز به همين معنى آمده است.

3- بنا بر مندرجات كتاب صيدنه نامى است كه در خراسان به گياه حاج كه مولد ترنجبين و محل رويش آن خراسان مى‏باشد داده شده است.  ابو ريحان گويد: ” قال حمزه [حمزه اصفهانى‏] الحاج يسمى بخراسان” تر” و بفارسى” اردود” و باصبهان اشتر … اشترخار ..”.  اما انگبين در هزوارش‏هاAngamen  در بندهش‏Angabin  و در پهلوى‏Angubin  به معنى عسل آمده است.

لذا ترانگبين به معنى عسل گياه” تر” يا بعبارت ديگر مان حاصل از گياهى به نام” تر” مى ‏باشد كه به هندى آن را جواسا سكر مى‏گويند مان چیست ؟

اين مان در اثر فعاليت يك نوع حشره كه ابوريحان به وجود آن اشاره ‏اى دارد بر روى سرشاخه درخت به صورت شبنم ظاهر مى‏ شود …

به‏ طور كلى مان‏ها موادى هستند نسبتا شيرين كه به‏ طور طبيعى يا بر اثر گزش حشرات و يا از برگ گياهان به خارج ترشح مى ‏شود.

مانند گز علفى، گز خوانسار، شير خشت، ترنجبين … به عربى آن را من مى ‏گويند و به معنى مان و اين اسم عام است نه نام خاص چنانچه صاحب تحفه و مخزن مى‏گويند”  من اسم عربى جميع شبنمى است كه بر اشجار و غير آن منعقد گردد و شيرين باشد مانند ترنجبين و گزنگبين و … (تحفه 25 مخزن 526)”  من واژه عبرى است كه در كتاب مقدس و سوره ‏هاى مباركه بقره آيه شريفه 57 الاعراف 160 و طه 80 به صور …” و انزلنا عليكم المن و السلوى”” و نزلنا عليكم المن و السلوى” آمده  كه مترجمين من را به ترنجبين و سلوى را مرغ بريان ترجمه كرده‏ اند  و اين اشاره ‏اى است كه حضرت بارى‏تعالى به سفر خروج و سفر اعداد كتاب مقدس مى ‏فرمايد مشخصات:

ماده‏ اى است شيرين از منّها كه به صورت شبنم روى گياه حاج يا خارشتر يا خاربز مى ‏نشيند.  گياه خارشتر درختچه يا بوته خارى است  از خانواده بقولات كه در بيابانها و دشتهاى كم ‏ارتفاع ايران مانند خراسان، تبريز، زرند، اطراف قم و بوشهر به ‏طور خودرو فراوان ديده مى‏شود.  در فصل گرماى زياد و در اواخر تابستان روى برگها و شاخه‏ هاى اين گياه قطرات ترنجبين شبها ظاهر مى ‏شود  و روستاييان محل صبحهاى خيلى زود قبل از طلوع آفتاب آن را جمع ‏آورى مى ‏نمايند.

معمولا در مناطقى كه اين گياه ترنجبين نمى ‏دهد به مصرف تعليف دام، شتر و بز مى ‏رسد.  به همين جهت اين گياه به خارشتر و يا خاربز معروف شده است.

البته در مناطقى كه اين گياه ترنجبين مى‏ دهد نيز شتر و بز خيلى دوست دارند از آن تعليف شوند و پروار هم مى‏ شوند ولى شتربانان و چوپانان و روستاييان چون از ترنجبين نفع بيشترى عايدشان مى ‏شود  در اين‏گونه مناطق از چراى گياه خاربز خوددارى مى‏نمايند و از ساير گونه ‏ها كه در همان مناطق مى ‏رويند و ترنجبين نمى‏ دهند

ترنجبين صمغى است كه بر شاخه و برگ گياهى خاردار از تيره فرعى پروانه واران بنام شترخارياAlKagi  پيدا مى ‏شود   اين گياه در خراسان و گرجستان و مقدارى نيز در اطراف همدان مى‏رويد.  اين شاخه ‏ها و برگها را كه داراى صمغ ‏اند جمع‏ آورى كرده و در آب شستشو مى‏ دهند. سپس آن آب را مى‏ جوشانند تا بخار شود و ترنجبين بصورت بلورهائى متبلور گردد.

 

مزاج :  

گرم و تر در اول و معتدل در حرارت و رطوبت است

تركيبات شيميايى:  ترنجبين داراى موسيلاژ 15%، املاح كلسيم، سيلسيم، گوگرد، منيزيم و آلومينيوم،

ترشحات و شيرابه‏ هاى برگ و ساقه ‏هاى گياه خارشتر كه از لحاظ شيميايى نوعى از مَنّ مى ‏باشد در تركيب ترنجبين ساكارز و ملزيتوز موجود است  و آن در تداوى به عنوان ملين استعمال مى‏شود. «2»

ترنجبين همان مَنّ است كه در تورات و قرآن مجيد آمده است مَنّ ترنجبين بود و سلوى مرغ بريان.

ترنجبين ماده قندى گياهى است با تيغ زدن شاخه گياهى كه آن را خارشتر يا خاربز مى‏ نامند به دست مى‏ آيد.

اين خار بيشتر در نواحى شمالى ايران و در اطراف كوير مى ‏رويد در طب ايران به عنوان دارو و همچنين براى شيرين كردن جوشانده ‏ها به مقدار 70- 80 گرم تجويز مى‏نمايند. «3»

ترنجبين:  ماده شيرينى است كه از گياهى به نام خارشتر چكيده ‏اش گرفته مى‏شود كه‏

______________________________

 (1)- محيط اعظم، ج 2، ص 22.

 (2)- فرهنگ معين، ج 1، ص 1072.

 (3)- طب النبى، ص 175. در اواخر تابستان خشك شده ترنجبين‏دار آن را روى سفره تكان مى‏دهند تا چكيده ‏هاى شيرينى از آن بريزد.

گیاه ترنجبین را بشناسید دانشنامه گیاهشناسی

خواص

 

طبيعت اين صمغ گرم و تر بوده و داروئى است مدر صفرا

كم‏ كننده تب و براى درد سينه و سرفه نيز مفيد است

و چنانچه آن را با زيره دم كرده و ميل كنند قراقر و صداهاى‏ دستگاه گوارش را ساكت مى‏كند.  افرادى كه جوش‏هاى آبله مانند در روى بدن دارند كه با تب همراه است و همچنين بيمار حصبه‏ اى و اسهال خونى و افرادى كه در ادرار آنان خون وجود دارد در خوردن آن مجاز نيستند.

ترنجبين را مقدار زياد ده تا هفتاد گرم براى شيرين كردن داروها و نرم كردن سينه و روده در بيماريهاى عفونى مشكوك بكار مى‏برند.

صفرا و اخلاط سوخته را دفع مى‏كند،

مقوى كبد، معده و روده ها است،

حرارت و التهابات درونى را تسكين مى‏دهد،

غم و غصه را برطرف مى‏سازد،

سينه و گلو را نرم مى‏كند

تنفس را راحت نموده و باعث راحت نفس کشیدن میگردد.

امراض عفونى روده ‏اى كه احتياج به تبريد دارند و ضماد ضد عفونى كننده پوست، قرقر شكم را از بين مى‏برد.

ترنجبين داراى موسيلاژ 15%، املاح كلسيم، سيلسيم، گوگرد، منيزيم و آلومينيوم، داراى خواص ملين نرم كننده سينه و يك داروى خلط آور، خاصيت ضد عفونى كننده، ميكروبها را از بين مى‏ برد. «1»

در تبهاى حاد، آبله مرغان، انواع حصبه و اسهال خونى و بواسير پيدا شدن خون در ادرار براى معالجه و پيش‏گيرى نرمى استخوان اثرى نيكو و موثر دارد. «3»

______________________________

 (1)- گياهان دارويى، پروفسور هانس فلوك، ص 181.

 (2)- زبان خوراكيها، ص 166.

 (3)- مجموعه طب سنتى و گياهى، ص 111.

 

1- براى سرفه در خون آمدن با سرفه بلغم را از ريه خارج مى‏كند.

2- سل، دق، تب محرقه و سرفه خشك را مفيد است.

3- براى صاحبان مزاج گرم مقوى باه است.

4- در زكام، نزله و سرفه مفيد است، سينه را از بلغم صاف مى‏كند و قبض معده (امساك) را دور مى‏كند.

5- مقوى باه و اعصاب است. «1»

جوشانده‏alhagi maurorum  براى سرفه مفيد است.

هنديها عصاره تازه آن را به عنوان مدر و ملين استعمال مى‏كنند

ضماد آن براى بواسير مفيد است از برگ آن روغن درست كرده كه براى روماتيسم مفيد است.  گل آن براى بواسير مفيد است.

ترنجبين حتى از شيرخشت ملين و هاضم‏تر است

خارج كننده بلغم، صاف كننده خون و مدر است   استعمال آن با شير چاق كننده و مقوى باه است

در بعضى مناطق خارشتر را با دهتوره سياه، تنباكو و نانخواه سوزانده و از بخار و دود آن براى مرض ربو استفاده مى‏كنند. «2»

ترنجبين شبنمى است كه اكثرا در خراسان و ما وراء النهر فرود آيد و در مملكت ما بيشتر بر گياه موسوم به حاج مى‏نشيند.  تازه و سفيدش خوب است. معتدل و مايل به گرمى و نيز ملين است و زداينده سرفه و سينه را نرم مى‏كند.

تشنگى را فرونشانده اسهالش ملايم است

صفرا بيرون آورد و داروى اسهالش ده مثقال تا بيست مثقال برحسب مزاج شخص است. «3»

______________________________

 (1)- همدرد، ص 180- 214- 243- 248- 282.

 (2)- فارماكو گرافيا، ج 1، ص 418.

 (3)- قانون در طب، ص 322.

ترنجبين براى لينت مزاج بكار رفته

صفرا آور و محرك قوه باه جهت سرفه و درد سينه بكار مى ‏رود

چون داراى مقدار زيادى ساكارز و ملزيتوز و مواد لعابى مى‏باشد داراى خاصيت تليين و تحريك امعاء بوده، به مقدار چهل گرم مصرف مى‏شود.

داروى نرم كردن سينه و روده ‏ها بخصوص در بيماريهاى عفونى مشكوك بكار مى‏برند. «1»

براى رفع سرفه و تسكين حرارت درونى و دفع تب و دفع خارش مفيد است.

ترنجبين چون ملين است براى اغلب امراض مفيد است. «2»

 

درمان بیماری آسم | امراض ریوی

 

ترنجبين مختصرى خاصيت ملين دارد داروى نرم كردن سينه و روده در بيماريهاى عفونى مشكوك به كار مى ‏برند. «3»

از گلها و گياه روى زخمهاى بد و جراحتها مى‏گذارند التيام بخش است  به عنوان مسهل در موارد يبوست استفاده مى‏ شود  براى تصفيه خون كنترل سرطان و بيماريهاى پوستى تجويز مى‏كنند. «4»

ترنجبين ملين، صفراآور، محرك قوه باه و امعاء، درمان سرفه، تب‏هاى بثورى حصبه و اسهال خونى. «5»

ترنجبين تبهاى گرم را سود كند، طبيعت را نرم گرداند و سعال را بنشاند،  هر چه در سينه و شش باشد پاك كند، مثانه را جلا دهد و قولنج بگشايد. «6»

همدرد ترنجبين را به نام‏hedysarum alhagi  به عنوان «منّ» نوشته است و در

______________________________

 (1)- فرهنگ خواص خوراكيها، ص 71.

 (2)- خواص ميوه‏ها و خوراكيها، داروهاى گياهى، ص 88.

 (3)- گلها و گياهان شفابخش، ص 87.

 (4)- معارف گياهى، ج 6، ص 370.

 (5)- درمان طبيعى، ص 67.

 (6)- روضة الانس و منفعة النفس، ص 80.

دائرة المعارف بزرگ طب اسلامى، ج‏2، ص: 90

مداومت در مصرف آن با شير تازه براى تحريك قوه باه مفيد است.  براى اين كار بايد 30 گرم آن را با 200 گرم شير تازه هربار بياشامند.

اگر ترنجبين با آب زيره خورده شود براى دفع صداى شكم كه با تب خفيفى توأم باشد، نافع است.

خوردن ترنجبين براى بيماران مبتلا به حصبه، اسهال خونى، بواسير و خون ادرارى و آبله جايز نيست. در مورد بيمارانى كه مبتلا به آبله هستند ابو على سينا براى لينت مزاج تمر هندى را توصيه مى‏نمايد  و اگر به تنهايى اثر نبخشيد معتقد است كه قدرى شيرخشت به آن اضافه شود

و به ‏هرحال توصيه اين است كه از خوردن ترنجبين احتراز شود.  معمولا از ترنجبين در مورد تبهاى گرم نبايد استفاده نمود و در اين موارد اگر لينت مزاج مورد نظر باشد بايد از تمر هندى و رب ميوه‏ هاى ترش و نظاير آن استفاده شود.

ترنجبين براى طحال و اشخاص گرم مزاج مضّر است.  براى تهيه آب ترنجبين : مقدار لازم ترنجبين را در آب جوش مى‏ريزند تا حل شود و آب صاف روى آن را برداشته مى‏ گذارند كه قدرى بماند و مواد خارجى آن ته ‏نشين شود و صاف روى آن آماده خوردن است.  اگر صبح ناشتا خورده شود مؤثرتر است.  مقدار خوراك آن 35- 12 گرم است و جانشين آن از نظر دارويى شيرخشت است.

بیش از 60 صوت در باب موضوعی

ورود به پلی لیست پزشکی و روانشناسی

ورود به محتوای برتر

در صورت مفید بودن این مطلب برای شما

لطفا به آن امتیاز بدهید

‫31 دیدگاه ها

  1. Pretty! This was an extremely wonderful post. Thank you for providing this information. Issie Dagny Ulphia

  2. Looking forward to reading more. Great article post. Thanks Again. Want more. Keelia Forster Tavis

  3. I am sure this post has touched all the internet viewers, its really really fastidious article on building up new weblog. Florry Chip Zakaria

  4. Thank you ever so for you blog post. Really looking forward to read more. Really Great. Catherine Kayne East

  5. This post is actually a nice one it helps new internet viewers, who are wishing for blogging. Celestyna Wernher Eugenia

  6. Great work! This is the kind of information that should be shared around the net. Harrietta Murdoch Eliot

  7. I want to change my home page to another page with wordpress, is it possible?. Tamqrah Siffre Lindeberg

    1. Hello, yes, you can change the home settings tab to any tab you want on your site from the toolbar at the top of the site. Or you can refer this to the top design team to do it for you.

  8. Appreciate you sharing, great blog article. Really thank you! Want more. Keri Gorden Chaffee

    1. Hello, thank you for your comment. On this site, we try to provide you with as much documentary material as possible.

  9. Incredible points. Solid arguments. Keep up the amazing work. Emelina Woodman Toscano

  10. You made some nice points there. I did a search on the subject matter and found most individuals will go along with with your blog. Elvira Jasun Tadd

  11. You completed various fine points there. I did a search on the matter and found most folks will have the same opinion with your blog. Aveline Justen Phiona

  12. I think this is a real great blog. Thanks Again. Much obliged. Stafani Ichabod Brindle

  13. Everyone loves it when people come together and share views. Great website, continue the good work! Laraine Ludovico Lauralee

  14. I like this post, enjoyed this one appreciate it for putting up. Dulcie Warren Raina

  15. I love assembling utile info, this post has got me even more info! Diahann Austen Hicks

  16. Major thanks for the blog article. Thanks Again. Keep writing. Greta Cyril Veriee

  17. Fabulous, what a website it is! This weblog presents useful data to us, keep it up. Cissiee Orran Maryl

  18. I have been surfing on-line more than 3 hours as of late, yet I by no means discovered any attention-grabbing article like yours. It is lovely price sufficient for me. In my opinion, if all webmasters and bloggers made good content material as you did, the net can be a lot more useful than ever before. Many thanks for this post, could you compose a follow up part possibly? I understand people just like me personally might enjoy it! Impressive, what a good useful write-up. When you think you will be creating another in this particular subject? Please put me on the list if possible. Sandi Ruddy Slosberg

  19. Amazing blog layout here. Was it hard creating a nice looking website like this? Caren Ulysses Bobbette

    1. Hi, this is your grace, but it was really hard and required a lot of work

  20. of course like your website however you need to test the spelling on several of your posts. Gwynne Justinian Ulani

  21. Hey there. I found your web site via Google even as searching for a related subject, your site got here up. It appears good. I have bookmarked it in my google bookmarks to come back then. Kimmy Darnall Bergin

    1. Hello, thank you very much
      Thank you to all the friends from each of the countries of this vast world for your kindness and for your warm comments and suggestions.

پاسخ دادن به altyazili لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
وردپرس › خطا

یک خطای مهم در این وب سایت رخ داده است.

دربارهٔ عیب‌یابی در وردپرس بیشتر بدانید.